SPEECH OF SECRETARY RAMON M. LOPEZ
NATIONAL FOOD FAIR 2019
March 14, SM Megamall

Magandang hapon sa inyong lahat. Salamat, Datu Gani. Sa mahal naming mga kasamahan sa Department of Trade and Industry, sa mga Undersecretaries, Assistant Secretaries, mga Directors, mga partners mula sa private sector, sa inyo pong lahat, magandang hapon po.

Welcome again to an empowering event, activity by the DTI. ‘Yung ganito pong mga food fairs at exhibits are meant really to empower MSMEs. Hindi po ito para sa amin, hindi ito para sa DTI. Ito ay para talaga sa ating mga kababayan na maliliit na negosyante. Ngayon ay naka-focus tayo sa food. Ang mga Pilipino, mahilig kumain, ang daming pagkain. Just walking round, isang ikot pa lang, napakaraming pagkain, nakakabusog na, amoy pa lang.

PACKAGING AND INNOVATION

Makikita ho natin ‘yung improvement. Inoobserbahan po natin ang packaging. We are always after better presentation, better packaging. We believe na kahit wala na tayo doon, it’s the product, the packaging that shouting out in the shelves para papansinin siya. Siya ang advertisement right on the spot. Ang ating mga SMEs are really knowledgeable, they have the desire to improve their packaging.

We’re also observing, yung mga bagong innovations, yung may technology. The DTI is here to develop enterprising Filipinos or entrepreneurs. But these should not just be entrepreneurs; they have to be full of innovation and creativity. Hindi paulit-ulit. We are always looking for something new para ho ‘yung ating mga consumers, ma-excite. Napapabili. Kapag bumili, nasusubukan. Maganda ‘yung concept. So I’d like to thank Director Mavoc at mga officers ng DTI at mga partners natin.

FILIPINO CUISINES

I think for the first time po ako nakakita na may concept tayo about cuisines. This is in partnership also with the Department of Tourism, with Secretary Berna Romulo Puyat. Gusto nating ma-promote at makilala ang Pilipinas hindi lang sa produkto, pati sa cuisines. For the first time, meron po tayong Luzon, Mindanao, at Visayas kitchen at may dining table sa tabi.

We’d also like to thank our partner chefs, sina Chef Anton, Chef Anna, at Chef Gabby. It’s not just an ordinary trade fair of products, we are also presenting the cuisine. Internationally, we have a program to bring in cuisines ng Pilipinas. Anong number one kapag abroad? Adobo. Ano pang susunod? Sinigang. Alright, nagugutom na tayo. Tapos lahat pa ng klase ng kakanin. Ayan po ang magiging focus ng ating next support sa ating mga cuisines para makilala na.

It has to be supported at kailangan systematic ang support. Kaya dumami yung mga imported dito na restaurants. Japanese, Chinese—matagal na ito. Pero Japanese, hindi naman tayo kumakain ng sushi dati. Pero ngayon nagustuhan siya. May Thai food. May Vietnamese recently. Korean pa ngayon. Unti-unti naiintroduce sila, with the support of their governments. It’s high time that we’ll also have a supporting program for entrepreneurs who will bring our cuisines abroad. But it will have to a standardized set of menus and cuisines. Hindi pwedeng iba-iba ‘yung adobo, dapat mag-aagree tayo.

We should also have better presentation. Because I know the chefs would know this. The way we do it, sa atin masarap, pero ang observation, ang masarap sa atin, others find it oily. ‘Yung kare-kare mo na umaapaw yung mantika sa taas. Sa abroad, we have to adapt also. So there are these things that we have to change para maging mainstream.

Kasi ngayon yung mga cuisines natin, kapag dinala mo abroad, nasa oriental stores or Filipino restaurants lang. Ang mga customers, Filipinos. Ang gusto natin, mainstream. Ang mainstream, ‘yung mga locals sa bansa na ‘yun will also like it. We’ll have that campaign with Tourism, and the DFA to promote the cuisines. Kaya may ini-introduce po tayo na concept on cuisines.

HALAL

Another concept that’s introduced to today is ‘yung Halal ni Usec. Datu Gani Macatoman. Siya po ang ating Halal king sa DTI. Kaya ko nasabi ‘yun, Halal is under-tapped. Hindi po masyadong nagagamit ng Pilipinas. Alam niyo ho, worldwide, estimated 3.2 trillion dollars ang market. Ang Pilipinas, ni wala pang 1% ang nasu-supply niyan.

Even in the Philippines, hindi siya gaanong sikat. Now it’s gaining awareness. Bakit? Kasi naco-connect siya sa religion. Sa ibang bansa, even in Singapore, kapitbahay natin. Ten percent lang ang Muslim doon. The 90% karamihan Buddhist. And yet, they are mainstreaming, ibig sabihin ginagawang available ‘yan. Meron silang grocery store na puro Halal ang available doon. Not only for Singaporeans but for the tourists who visit Singapore.

Sa Pilipinas, marami rin tayong turista, nasa 7 or 8 million. Pero mas dadami pa ‘yun kasi ang Muslim tourists, hindi pumupunta dito. Hindi sila pumupunta masyado dahil ang problema nila, walang makainan. Walang restaurant, kaunti lang ang produkto sa grocery stores na Halal Certified.

Eh it should not be associated just with religion. Dahil kung titignan natin, Halal is an extra certification of affirmation na ang produkto ay malinis, napaka-pure, healthy. It’s a lifestyle product. Ganoon po ang perception at positive attributes na idinidikit sa mga Halal products.

Kaya sa atin pong mga nandito sa food fair na exhibitors ngayon, consider that your product be certified Halal and watch your market grow. Watch your product sales grow. Ibig sabihin makaka-penetrate na kayo sa ibang countries. And even Muslim buyers here and abroad can try and be a regular customer.

It’s an added market. Look at it that way. In our committee, meron na po tayong mga Halal certifiers. Ang DTI po ang ginawang chairperson ng Halal Export Development and Promotion Board. Meron na kaming mga certifiers para dumami na ang ma-certify na Halal food products.

TRADE BALANCE

As a second to the last item, the importance also of empowering MSMEs through trade fairs like this is ‘yung connection niyo po sa manufacturing. I always emphasize the importance of doing the products in the Philippines. These SMEs na nakapaligid po dito, they are made in the Philippines. They are manufactured here. Any product na manufactured dito at binili dito, ibig sabihin, less importation.

Kapag bumili tayo ng produktong gawang Pilipinas, bababa ang importation natin. Gusto natin bumaba ang imports at tumaas ang exports. So we need more suppliers, manufacturers, at nagsisimula po ‘yan sa mga MSMEs. Kapag dumami na ang nagma-manufacture dito, kokonti na ang ating importation, at madaragdagan na ang pwede nating i-export dahil may capacity na tayo.

‘Yun po ang importansya ng ganitong activities, you’re not just helping the MSMEs, you’re also helping the country reduce the trade deficit. Ang trade deficit, kung mas marami tayong iniimport kaysa ineexport, there’s only one solution. I-produce natin dito. Tapos bilhin natin. Tangkilikin natin ang gawang Pilipino. Tatak Pilipino, gawang Pilipino, dapat bilhin ng Pilipino. Pwede ba ‘yun? Para lumaki yung negosyo natin dito.

KAPETIRYA

And last but not least, our Kapetirya na nandoon, it is a coffee shop, a brand started by DTI. We’re happy to announce that we will be launching it next week, Wednesday. Wala po si RD Myrna dito, ang RD natin sa CAR. It’s by the whole DTI team, but si RD Myrna po ang coffee queen naman.

Dine-develop po ang kape sa lahat ng kung saan sikat ang kape. Sa Cordillera, Bukidnon, etc. Lahat ng ito ibebenta sa Kapetirya. ‘Yun ang ila-launch natin. Ngayon kasi, ang Kapetirya, you can only find it in the trade fair. Now, it will be business that we can roll out sa iba-ibang lugar. ‘Yun po ang magadang development. And it will not just be government funds. Initiative po ito na may public-private partnership. May private sector. Because we believe, na kapag negosyo, private sector talaga ‘yan. But what we’re trying to do, is organize it in a way that will promote local Philippine coffee. And napakasarap. In fact, we’re exporting them, pero hindi masyadong sumisikat. It’s time na tayo na ang magdala ng brand para sumikat ang Philippine coffee.

At ito ang gagawin sa Kapetirya. Makikita niyo po to sa mga stalls, whether in Makati, Ortigas, anywhere, sa mga buildings, sa mga ground floor ng condominium, you will hopefully see a franchise able concept ng Kapetirya.  Philippine coffee will be featured, promoted, and sold there. Hindi lang isang brand. Hindi ‘yung lumilitaw lang kapag trade fair. Parang Brigadoon—‘yung bansa na lumilitaw lang every hundred years. Ito magiging every day sa mga mainstream areas para sumikat pa ang Philippine coffee.

CLOSING

‘Yan ang mga programa ng DTI. At ang ating pangulo, ‘yan ang gusto niyang makatulong sa maliliit. Ang ating Pangulo, ang gusto niya matulungan talaga ‘yung mga maliliit na kababayan natin. At sa larangan ng negosyo, ito po ‘yung mga micro SMEs. Palakasin natin sila. Iangat natin ang buhay ng bottom of the pyramid, magiging middle class ‘yan. Kapag naging middle class ‘yan, wala nang mahirap.

With the President nga, mayroon pa kaming programa na Pondo sa Pagbabago at Pag-asenso (P3). ‘Yung mga nandito po, kung may umuutang sa 5-6, patayin niyo na ‘yun. ‘Yung utang, hindi ‘yung nagpapautang. Kasi mayroon nang programa, sinuportahan ng Pangulo natin. Binigyan tayo ng 1 billion pesos every year, para pautang. Walang collateral. Same day or following day ang approval. Tapos may pondo na kayo mula Php 5,000 hanggang Php 150,000. Walang dokumentong kailangan. Kailangan lang, may pwesto, may negosyo, makakautang na. Si Bong Go tumulong din sa atin para makahingi tayo ng budget d’yan.

Sa sumuporta sa atin, naka- Php 2 billion na. Ngayong 2019, another Php 1.5 billlion. Kaya thank you. Pampautang po ito. May panukalang batas din para maging hindi lang Php 1.5 billion per year, kundi maging Php 4 or 5 billion a year.

Pinapatayan na ako ng mic, kaya magandang hapon po sa inyong lahat.♦